Geçenlerde üniversiteden çok sevdiğim bir arkadaşım, Brezilya mutfağı hakkında neden yazı yazmıyorsun?” dedi. Gerçekten çok mantıklıydı. Çünkü bir ülke yemeklerini tatmadan, içkilerini içmeden gerçek manada tanınamazdı. Yemek deyip geçmeyin, ardında yüzlerce yıllık bir kültür yatıyor olabilir. Bu sebeple ben de Brezilya Yemekleri başlıklı bir yazı yazmaya koyuldum. Ancak önce Brezilya’nın kendine has ne yemekleri var önce onları bulmak ve denemek lazımdı. Çeşitli yollar aramaya başladım ve Brezilya’nın sokak lezzetlerini denemeye, tatmaya karar verdim. Çünkü bir ülkenin mutfağını en iyi sokak yemeklerinden tanırsınız. Ben Eminönü’nde yediğim balığın ya da İnönü Stadyumunun önünde seyyar köfteciden yediğim köftenin tadını ultra lüks restoranlarda bile bulabileceğimi sanmıyorum.
Bu sebeple düştüm ben de sokaklara ve seyyar satıcılardan, küçük dükkanlardan bir şeyler almaya başladım. Hatta şansıma Brezilya’da sadece Sao Paulo’da olan “free food tour’ adlı bir etkinliğe denk geldim. Haftanın 3 günü gerçekleşiyordu. Bir rehber var ve sizi sokak sokak dolaştırıp Brezilya yöresel yemekleri hakkında bilgi veriyorlar ve Brezilya yöresel yemeklerini tattırıyorlar. Bu kadar güzel bir fırsat ayağına zor gelir insanın. Ben her ne kadar Vedat Milor edasıyla bu tura katılsam da haftanın 3 günü olduğunu öğrenince Anadolu’yu yiye yiye ilerleyen Ezgi Sertel gibi davranmaya başlamıştım. Artık ayıp olmasın, tanınmayayım diye şapka ve gözlük takarak gidiyordum buluşma yerine (Fakirlik %100, çakallık %200).
Turlar tabii ücretsiz. Bahşiş usulü çalışıyor rehberler. Fena da kazanmıyorlar bana kalırsa. Neyse, uzatmadan Brezilya yemekleri ve isimleri konusuna başlayayım. Ama öncesinde, dünyanın gastronomik olarak en önde gelen mutfaklarından olan Meksika Peru ve Kolombiya mutfaklarını da kaleme almıştım. Buyrun linkler aşağıda.
Brezilya Mutfağı – Brezilya Yemek Kültürü
En Güzel Brezilya Yöresel Yemekleri
#1 Coxinha (Koşinya) – Brezilya Usulü İçli Köfte
Coxinha,için Brezilya’nın en meşhur yemeği diyebilirim. Brezilya yemek kültürünün yegane ögesi ve bizdeki içli köfteye benziyor. Ama bizimki gibi içerisinde kıyma bulunmuyor. Onun yerine genelde tavuk var. özel bir hamurun dışının galeta unu ile kaplanması sayesinde yapılıyor. Tarihi ise eski. 19 yüzyıla kadar uzanıyor. İçerisindeki tavuk genelde haşlanmış ve soslanmış olarak kullanılıyor. Genelde de tavukla birlikte sosis, soğan tarzı besinler de kullanılıyor. Kişisel isteğinize kalmış aslında içine ne koyacağınız. Brezilya yemekleri arasında kişisel favorim bu aslında. Basit ve lezzetli. Üstelik 2 tane yiyince de doyuyorsunuz. Fiyatı yediğiniz yere göre 3 Real ile 5 Real arası değişiyor. Yaklaşık 5-6 lira yani.
#2 Her Köşe Başında Bulunan Bir Atıştırmalık: Pastel
2. Dünya Savaşından sonra Brezilya, yoğun bir Japon göçü almış. Hatta Japonya’dan sonra en fazla Japon, Brezilya’da yaşıyor. Bu yüzden Brezilya sokaklarında çekik gözlü insanlar görmeniz çok olası. E hal böyle olunca Brezilya yemek kültürünü de Brezilya mutfağını da etkilemiş Japonlar ve Brezilya’nın meşhur yemekleri arasında Japon kökenli olanlar bir hayli fazla.
Brezilya”ya kitleler halinde gelen Japonlar daha sonra haftada bir kurdukları pazarda bu yiyeceği yapmaya başlamış ve satmaya koyulmuşlar. Brezilya’da bulunan İtalyanlar ise bu yiyeceğin kendilerinin olduğunu savunuyor. İkinci bir, baklava bizim mi yoksa Yunanistan’ın mı muhabbeti kaldıramayacağım için daha fazla araştırmadım. Yapılışı bizim pişiye de benziyor.
Yapılışına ve malzemelerine gelecek olursam, hamur dikdortgen haline getiriliyor, tabii içine et, tavuk, çikolata, peynir aklınıza ne geliyorsa isteğe göre konuyor ve yağda kızartılıyor. Yani hem tuzlu hem de tatlı olarak tüketilebiliyor.
Coxinha’dan sonra Brezilya yemekleri arasında ikinci favorim bu. Fiyati 3 real ile 8 real arasında değişiyor. Yanında en çok tüketilen içecek ise şekerkamışı suyu. Bir tek şu suyu sevemedim burada. Aşırı tatlı bir tadı var. Ama seveni de bayıla bayıla içiyor.
#3 İçi Peynirli Küçük Atıştırmalık: Pão de queijo
Bu yemeği fazla uzatmaya gerek yok aslında. Brezilya yöresel yemekleri denince akla ilk gelenlerden. Tam anlamıyla bir yemek de sayılmaz ama harika bir atıştırmalık. İçinde mozarella peyniri olan ponçik ekmek diyebiliriz. 20 tanesi 5 real civarı. Her köşe başında sıcak sıcak bulmanız mümkün. Efsane lezzetli.
Brezilya Yemekleri – Pão de queijo
#4 Tek Başına Yemeyin: Faroha
Bu Brezilya yemeğini kisaca açıklamak gerekirse kızarmış bir un türü. İsterseniz yumurta, bacon/pastırma, sucuk gibi şeyler de ekleyebilirsiniz. Hatta ekleyin de çünkü tek başına yenilince lezzetli değil çok. Leblebi tozu kıvamı var. Ancak Brezilyalılar tek başına da yiyebiliyor. Benim damak tadıma çok uygun değil. Sulu yemeklerin üzerine konulunca oldukça lezzet de katıyor ama yemeğe. Aklınızda bulunsun. Brezilya’nın en meşhur yemekleri arasında bu arada.
Brezilya Mutfağı- Faroha
#5 Bildiğiniz Kuru Fasulye: Feijoada
Brezilya’nın en geleneksel yemekleri arasında Feijoada da var ve bildiğiniz kuru fasulye. Evet bildiğiniz kuru fasulye. Ama bu beyaz değil siyah renkli. Bazen içine sosis, et türevi maddeler ekleniyor ama çok yaygın olduğunu düşünmüyorum. Her zaman pilavla servis ediliyor ve bildiğiniz kuru fasulye pilav oluyor. Yukarıda bahsettiğim faroha’yı bunun üstüne dökünce enfes oluyor işte. Bir gün çalıştığım hosteldeki çocuklara bunu pişirdim. Gittim marketten bir de “Greek Yoghurt’ aldım. Üstüne bir de bunlara sarımsaklı cacık yaptım, yanına da bir baş soğan kırdım(evet yumruğumla). Akılları çıktı bizim çocukların. Bayıldılar. Gerçi aksam, penceresiz ve 7 erkeğin kaldığı odamıza geçince içerisi sarımsak ve soğan kokusundan durulacak gibi değildi.
Belki Bu Da İlgini Çeker: ???? Arjantin Mutfağı
Yorumum: Memleket hasreti gidermek için birebir.
#6 Brezilya’da Afrika Esintisi: Acarajé
Brezilya yemekleri arasında kendine has bir yeri olan bir yemek bu da. Bir tür Afrika yemeği aslında Acaraje. Ama Brezilya mutfağı içinde biliniyor genelde. Brezilya’da da en güzellerini Salvador’da deneyebilirsiniz ki Salvador zamanın Afrikalı köle merkezlerinden biri. Afrika kültürünü de hissedebileceğiniz bir yer.
En iyileri Salvador’da dedim ama ülkenin her şehrinde, her yerinde satılıyor ve bence tadı her yerde hemen hemen aynı. Palmiye yağında kızartılan beyaz fasulyelerden hazırlanan özel bir ekmekle yapılan bu yiyecek Brezilya yemek kültürü hakkında önemli bir örnek de teşkil ediyor. Yapılan bu özel ekmeğin içine daha sonra karides ve çeşitli baharatlar konuluyor. Deniz ürünleri sevenler için cezbedici. Brezilya yemek kültürü hakkında çıkarımlar yapmak için ideal diyebilirim.
Brezilya Mutfağı – Acaraje
#8 İçi Lezzet Dolu Bohça: Pamonha
Pamonha gerçekten çok değişik bir Brezilya yemeği. Aslında yemek değil yemeğin sunumu çok ilginç. Sadece Brezilya’ya özgü bir lezzet de değil aslına bakarsanız. Latin Amerika’daki diğer ülkelerin sokaklarında da sık sık rastladım ve hepsinin tadına baktım. Bir ağacın yaprağını alıp(Genelde muz ağacı) içine mısır ve pirinç koyup birkaç malzeme daha ekleyip sonra ağzını kapatıyorlar. Et de koyulabiliyor elbette ki. Bohça gibi oluyor anlayacağınız. Hem tuzlusu hem de tatlısı var. Peki lezzetli mi? Hem de nasıl.
Brezilya Yemek Tarifleri – Pamonha
#9 Beyaz Havlu Kılıklı: Tapioca
Brezilyalılar kahvaltıda ne yer diye soruyorsanız Brezilya kahvaltılarının vazgeçilmez lezzeti Tapiocayı da anlatalım. Brezilya yöresel yemekleri arasında ilk sıralarda bulunuyor çünkü bu yemeğin geçmişi de çok eskilere dayanıyor. Brezilya yerlilerinin zamanında sıklıkla tükettiği bir Brezilya yemeği. Mısır unu kızartılması esasına dayanıyor. Oldukça basit bir pişirme yöntemi var anlayacağınız. Kızartılan unun üzerine ise tatlı, tuzlu ne isterseniz koyabiliyorsunuz. İster reçel sürün, ister nutella, isterseniz de peynir koyun. Hatta dilerseniz et bile koyabilirsiniz. Brezilya gözlemesi de diyebiliriz buna ama bunun şekli resmen beyaz havluya benziyor. Aşağıdaki görsele bakmanız yeterli.
Brezilya Yemek İsimleri – Tapioca
Brezilya Yemekleri Sonrası İyi Gider: Brezilya Tatlıları
#1 Açai (Asai Diye Okunuyor)
Gelelim Brezilya’nın meşhur tatlıları konusuna. Açai palmiyesi adı verilen bir ağacın meyvelerinden yapılan süzme yoğurt kıvamındaki bu yiyecek de favorilerim arasında. Ilk başta bozuk meyve tadı verse de sonra kendinizi durduramıyorsunuz. Bardakta ya da kapta servis ediliyor. İsteğe bağlı olarak üzerine muz, kivi, çilek gibi egzotik meyveler de ekleyebiliyorsunuz. Fiyatı bana biraz pahalı geliyor. 10 realden ucuzunu daha görmedim. Denenmeli mi? Kesinlikle denenmeli. Ayrıca açaiyi votka ya da benzeri alkollerle de sipariş edebiliyorsunuz. Hepsiyle mükemmel uyumlu.
Yorum: Her zaman en büyük boydan sipariş etmek en iyisi. Votkalı olanı kişisel tercihim.
#2 Cocada
Brezilya tatlıları arasında öne çıkan bir diğer öge. Cocada adından da anlaşılacağı üzere ana malzemesi hindistan cevizi olan bir tatlı. Brezilya’da çok popüler olan bu tatlıyı her köşe başında bulmanız mümkün. Tadı da oldukça güzel. Tatlı ile aranız iyiyse şiddetle tavsiye ederim.
Brezilya Yöresel Yemekleri – Cocada
#3 Churros
Churros son yıllarda ülkemizde de oldukça popüler oldu. Hatta bazı semtlerde sadece churros satan dükkanlar dahi açıldı. Görünüşü bizim tulumba tatlısını andırıyor. Fakat tadının uzaktan yakından alakası yok. Yağda kızartılan bu hamurun içine şırınga ile çikolata ya da dulce de leche adı verilen bir marmelat ilave ediliyor. Sadece Brezilya’da yok tabii ki bu tatlı. Ben en lezzetlisini Arjantin’de yemiştim mesela. Favorilerimden biri.
#4 Romeo y Julietta
Romeo ve Jülyet aşkına gönderme yapan bu tatlı birbirinden oldukça zıt iki malzemenin kullanılması ile yapılıyor. Biri guava adı verilen meyve öbürü ise krem peynir. İsmini de buradan alıyor zaten. Yaratıcı ve hoş bir isim olmuş bana kalırsa. Aslen Bulgar kökenliymiş. Yine sanırım Brezilya’ya göç eden Bulgarların ülke mutfak kültürüne kattığı lezzetlerden biri.
#5 Rasparaspa
Adana’nın meşhur bici bicisine benziyor. İçinde dondurma ve çeşitli meyve suları var. Bici biciyi bir türlü sevmedim ama bu fena değil.
#6 Brigadeiro
Brezilya’nın çok tipik çok bilindik bir tatlısı. Özellikle doğum günlerinde misafirlere ikram ediliyor. Doğum günleri ile özdeşleşmiş bir tatlı anlayacağınız.. Süt, kakao, çikolata ve tereyağı ile yapılıyor. Malzemeleri oldukça basit. Yapımı da öyle.
Brezilya Yemekleri Nelerdir – Brigadeiro
Brezilya Yemekleri Yanında İyi Gider: Brezilya İçkileri
Aslında sadece Brezilya yemekleri ve Brezilya tatlılarından bahsedecektim ama bir de Brezilya içkileri ve Brezilya içecekleri konusuna değineyim kısaca. Çünkü lezzetli ve farklı içecekleri var. İlki ile başlayalım:
#1 Cachaca (Kaşasa Diye Okunuyor)
Bu görmüş olduğunuz içki Brezilya’nın yerel içkisi ve şeker kamışının damıtılmasından elde ediliyor. Brezilya içkisi denilince akla ilk bu geliyor. Bizim için rakı neyse onlar için de cachaca o. Ancak bunun 1 litresi 10 lira iken rakının 1 litresi 170 lira civarı. Gerçekten üzülmemek elde değil.
Bunu ister shot olarak tüketebilir ister kokteylini yapabilirsiniz. Shot olarak biraz sert ama Brezilyalılar affetmiyor ve yapıştırıyor. Bana fazla sert geldiği için kokteyl versiyonlarını tercih ederim. Cachaca ile yapılan en bilindik kokteyl ise Caipirinha. Türkiye’de de yeni yeni popüler olmaya başladı. Ben İzmir ve İstanbul’da birkaç barda gördüm. Ancak bir çoğu cachaca ile değil votka ile yapıyor sanırım. Cachaca ile olan daha güzel tabii ki.
#2 Caipirinha
Bir adet misket limonu ve 2 yemek kasığı şeker eklenerek yapılıyor. Genelde esmer şeker kullanılıyor ama beyaz şeker kullansanız da sorun olmaz. Üzerine biraz da buz kırıp koyduğunuz zaman alın size Caipirinha.
Her ne kadar Brezilya’da bulunsam da çevremde İspanyolca konuşan çok fazla insan vardı. Bana nasıl İspanyolca öğreniyorsun diye sorduklarında 2-3 bardak caipirinha içiyorum ve Arda Turan gibi İspanyolca konuşmaya başlıyorum diyorum. Mucizevi bir şey ama çok içince ertesi gününüz yatakta geçiyor. Ertesi günü fena.
#3 Agua de Coco
Bildiğiniz hindistan cevizi suyu. Brezilya’da her plajda her sokakta görmeniz mümkün. Bir de hindistan cevizinin içinden içiyorsunuz. Üzerinde küçük bir delik açılıyor ve pipet konuyor. Egzotik bir havası var. Sanki Survivor’da yarışmacıymışsınız da premium üyeliğiniz varmış gibi. 🙂
Brezilya İçecekleri – Agua de Coco
#4 Mate
Aslında bu içecek Brezilya kökenli değil. Daha çok Uruguay, Arjantin ve Paraguay’da tüketiliyor ve sanırım aslen Arjantin içeceği. Arjantinliler kadar seven kimse görmedim. Tadı çayı andırıyor ama demli çayın biraz daha acısı. Küçük bir bardağın içine mate yaprakları konuyor ve özel pipeti sayesinde içiyorsunuz. Bu pipete bombilla deniyor. İçindeki su bittikçe termostan dolduruyorsunuz. Soğuk su ile içilirse terere, sıcak su ile içilirse mate deniyor.
Mate içmenin bazı kuralları var. Adabı vardır mate içmenin önce kiminle içeceğini… ksjdfhklsdjfs
Neyse, eğer kalabalık bir ortamda bulunuyorsanız, ortamda birden fazla mate bardağı olamaz. (Bu bardağa da yerba adı veriliyor) Bardak herkes arasında döndürülür ve ağızdan ağıza içilir. Pek hijyenik değil, kabul ediyorum ama önemli bir kültür bu. Ayrıca mateyi servis eden kişi değişmiyor hiç. Yani kibarlık olsun diye siz servis etmeye kalkmayın başkası önceden servise başladıysa.
Evet Brezilya yemekleri, Brezilya mutfağı, Brezilya tatlıları ve Brezilya içecekleri kısaca böyle. Bildiklerimi anlattım. Belki yakın zamanda bir de tariflerini yazarım ayrıntılı olarak. Belki evde yapmak istersiniz. Herkese afiyet olsun. 🙂
